مقاله بررسی تاریخچه سوبسید در ایران

مقاله بررسی تاریخچه سوبسید در ایران

مقاله بررسی تاریخچه سوبسید در ایران در 16 صفحه ورد قابل ویرایش

تاریخچه و بررسی عملكرد سوبسید در ایران

برای اولین بار، در انگلستان قبل از به سلطنت رسیدن چارلز دوم (1660م) اصطلاح سوبسید و بكار گرفته شده است، بدین ترتیب دولت از بودجه عمومی، جهت افزایش درآمد دربار سالانه مبلغی (بطور نقدی و رایگان) به خانواده سلطنتی می‌پرداخت درایران سوبسید به مفهوم دخالت دولت در امر عرضه و تقاضا، از سال 1311 با تصویب قانونی به منظور تأسیس سیلو درتهران با هدف خرید و فروش و ذخیره آن هم تهیه و ذخیره‌سازی گندم توسط سازمان غله به جهت مقابله با كمبودهای احتمالی آغاز شد و هدف آن هم تهیه و ذخیره‌سازی گندم كافی جهت تهیه نان ارزان برای مصرف‌كنندگان كم درآمد شهری می‌باشد.

با وقوع جنگ جهانی دوم بواسطه اشغال ایران توسط نیروی بیگانه قیمتهای موادغذایی و… بشدت طریقی كرد و بدنبال آن نایاب شد كه مهمترین آن نان بود كه دراین حالت دولت تصمیم به خرید نان به قیمت گران شد و آن را به قیمت ارزان به نانوای‌ها تحویل داد. بنابراین علل اصلی برقراری سوبسید را می‌توان تعدیل افزایش قیمت كالاهائی دانست كه مصرف آن ازنظر مردم حیاتی می‌باشد از آغاز دهه 1340 موارد دیگر تحت حمایت دولت قرارگرفت كه بارزترین آن كمك به سازمانهای آبرسانی شهری و غیره بود كه عمدتاً بصورت موردی پرداخت می‌‌گردید. اقدام دولت در تأسیس كارخانه كودشیمیایی درسال 1342 ازجمله اقدامات دیگر است.

منابع اصلی تامین اعتبار سوبسید (1367-1352) عبارت بود: از 1- درآمد عمومی 2- درآمد سازمان حمایت از مصرف‌كنندگان و تولیدكنندگان، ناشی از ما به تفاوت قیمت كالاهای وارداتی تا تولیدات داخلی. از آنجا كه پرداخت سوبسید در ایران (67-1352) بدون برنامه‌‌ریزی از پیش تعیین شده و فقط به لحاظ یك راه حل كوتاه مدت ار اوایل دهه 1350 اتخاذ گردیده لذا روند پرداختهای آن رابطه تنگاتنگی با تنش‌های بودجه و – در یك دید وسیعتر – با درآمدهای نفتی داشته است ولی رویهم رفته سرآغاز پرداخت سوبسید درایران حاكی از نوعی شانه خالی كردن از زیربار مسئولیت كنترل قیمتها و عدم توان پی‌ریزی یك بنیان سالم می باشد.
نحوه پرداخت سوبسید در كشورهای صنعتی

در اكثر كشورهای صنعتی درمورد كالاهای اساسی كشاورزی سوبسید تنها به تولیدكنندگان تخصیص می‌یابد (نرخ تضمین كه بالاتر از قیمت بازار است).

برای مثال در ژاپن، دولت برنج و گوشت وارداتی را به 6 تا 8برابر قیمت بین‌المللی در اختیار مردم می‌گذارد و با همین نرخ‌ها نیز از كشاورزان محصولات آنها را می‌خرد و دلیل اینكه مصرف‌كنندگان در كشورها صنعتی حمایتی از سوی دولت دریافت نمی‌كنند، را می‌توان در توزیع مناسب درآمد و بالابودن سطح درآمد سرانه در این كشورها داشت.

میزان سوبسید دریافتی تولیدكننده از محل حمایتهای قیمت و سایر عملكردهای دولت در كشورهای منتخب (برحسب درصدی از فروش)

حذف سوبسید مصرف‌كننده:

عده‌ای از صاحبنظران اعتقاد دارند حذف سوبسید یا افزایش قیمت محصولات كشاورزی در كوتاه مدت به كاهش قیمت موادغذائی و در بلندمدت می‌انجامد. حذف سوبسید (افزایش قیمتها) انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری و بكارگیری تكنولوژی نوین در تولید كشاورزی را بوجود خواهد آورد. بدین ترتیب حذف سوبسید مصرفی در جهت افزایش تولید داخلی دركل نمی‌تواند هدف غیرمعقولی باشد.

حذف سوبسید تولیدكنندگان:

با توجه به ماهیت محصولات كشاورزی كه در مقابل نوسانات قیمت كم‌كشش و در معرض تغییرات جوی آسیب‌پذیر می‌باشد و با این عنایت كه ایران یكی از واردكنندگان موادغذایی می‌باشد پس پرداخت سوبسید به خارج از كشور منتقل نمی‌شود و هرگونه حمایت حساب شده از تولید بمعنی افزایش تولید و كاهش وابستگی به خارج می‌باشد، هرگاه كلیه حمایتها از تولید كالاهای اساسی قطع شود هزینه‌ها افزایش و واردات بیشتر می‌شود.
تنگناهای موجود در نظام پرداخت سوبسید در ایران

1- مشكلاتی كه به تبع نرخ‌های چندگانه ارز بوجود آمده است.

2- عدم انعكاس هزینه واقعی سوبسید در حسابهای ملی

3- مشكل مقایسه قیمتهای داخلی با قیمتهای جهانی كالاهای مشمول سوبسید

4- عدم وجود نظام بازبینی و ارزیابی پرداخت‌های سوبسید

5- روند افزایش سوبسید عاملی درجهت كسری بودجه ایران

6- نحوه تخصیص سوبسید به گروههای مختلف درآمدی.