ريسك در اقتصاد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..DOC) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 19 صفحه

 قسمتی از متن word (..DOC) : 
 

1
‏
‏مقدمه
‏رقابت در محیط تجاری مستلزم توانمندی‌ شرکتهای تجاری برای جذب بهینه منابع
‏محدود محیطی اعم از مشتری، نیروی انسانی شایسته و منابع بهینه مالی است. مصرف
‏بهینه این منابع، دومین عاملی است که از نقش موثری در کسب مزیت رقابتی برای
‏شرکتها برخوردار است. در این راستا، با وجود تمام برنامه‌ریزیها و
‏دقت‌نظرهایی که توسط کارشناسان و متخصصان شرکتها در این زمینه صورت می‌گیرد،
‏اماهنوز برخی عوامل خارج از کنترل شرکتها وجود دارد که با درجات مختلفی از
‏احتمال، امکان دست نیافتن شرکتها به هریک از اهداف عملیاتی را می‌تواند
‏افزایش دهد. در این راستا،‌ احتمال عدم دسترسی به اهداف از پیش تعیین شده،‌
‏تحت عنوان ریسک مطرح است. بر مبنای اهدافی که تحت تاثیر ریسک قرار می‌گیرد و
‏همچنین از نظر عوامل موثر بر احتمال دستیابی به هدف، ریسک حاکم بر شرکتها را
‏به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. از آن جمله می‌توان به ریسک مالی، ریسک
‏تجاری، ریسک سیستماتیک، و… اشاره کرد. در این مقاله سعی بر این است تا
‏ابتدا، طبقه‌بندی اولیه‌ای از انواع ریسک تجاری حاصل، و سپس ابعاد ریسک مالی
‏به طور مشروح مورد بررسی قرار گیرد . در مرحله بعد سعی بر آن است تا شاخصهای
‏لازم برای اندازه‌گیری ریسک مالی شناسایی و معرفی شود.
‏مفاهیم و تعاریف ریسک
‏با مراجعه به منابع مختلف علمی، تعاریف متعددی از ریسک می‌توان یافت. که
‏البته‌ هر کدام از این تعاریف بسته به بعد یا زاویه دید خود، تعریف متفاوتی
‏از ریسک ارائه کرده‌اند.
‏در فرهنگ مدیریت رهنما، در تعریف ریسک آمده است :
«‏ریسک عبارت است از هرچیزی که حال یا آینده دارایی یا توان کسب درآمد شرکت،
‏موسسه یا سازمانی را تهدید می کند.»
‏وستون و بریگام در تعریف ریسک یک دارایی می‌نویسند :
‏ریسک یک دارایی عبارت است از تغییر احتمالی بازده آتی ناشی از آن دارایی.
«‏نیکلز» مفهوم ریسک را از ابعاد مختلف مدنظر قرار داده و آن را از نظر مفهومی
‏به دو دسته تقسیم می‌کند. وی معتقد است واژه ریسک به احتمال ضرر، درجه احتمال
‏ضرر، و میزان احتمال ضرر اشاره دارد. در این راستا ریسک احتمال خطر هم احتمال
‏سود و هم احتمال زیان را دربر می‌گیرد. در حالی که ریسک خالص صرفاً احتمال
‏زیان را در بر می‌گیرد و شامل احتمال سود نمی‌شود، مانند احتمال وقوع آتش.
(1999,NICKLES)
‏لذا، با توجه به مجموعه تعاریف فوق، می‌توان ریسک را به صورت زیر تعریف کرد:
«‏ریسک عبارت است از احتمال تغییر در مزایا و منافع پیش‌بینی شده برای یک
2
‏تصمیم، یک واقعه و یا یک حالت در آینده»
‏منظور از احتمال این است که اطمینانی به تغییرات نیست. در صورتی که اطمینان
‏کافی نسبت به تغییرات وجود داشت، تغییرات مطمئن در چارچوب منافع و مزایای
‏پیش‌بینی شده پوشش پیدا می‌کرد در حالی که عدم امکان پیش‌بینی ناشی از
‏احتمالی بودن تغییرات، آن را به ریسک حاکم بر منافع و مزایا تبدیل کرده است.
‏تغییر اشاره به هرگونه کاهش یا افزایش در منافع دارد. به این معنا که صرفاً
‏تغییرات نامطلوب نیست که در چارچوب ریسک پوشش پیدا می‌کند. بلکه تغییرات
‏مطلوب نیز در این معنا در چارچوب ریسک قرار دارد.
‏تصمیم، واقعه یا حالت اشاره به ارادی و غیر ارادی بودن شرایطی دارد که ریسک
‏بر آن حاکم می‌شود. ممکن است تصمیمی به صورت ارادی گرفته شود، مزایا و منافع
‏آن ارزیابی شود، و بر مزایا و منافع آن ریسک خاصی حاکم باشد. از طرف دیگر
‏ممکن است واقعه یا حالتی در آینده به صورت غیر ارادی پیش‌آید و پیش‌بینی‌های
‏مزایا و منافع آن تحت لوای احتمال تغییر قرار گیرد.
‏طبقه‌بندیهای ارائه شده از ریسک
‏در مطالعات نظری صورت گرفته، طبقه‌بندیهای مختلفی از ریسک ارائه شده است. در
‏این بخش سعی بر آن است تا نظرات مختلفی که در این رابطه ارائه شده است، مورد
‏توجه قرار گیرد.
‏ریسک حاکم بر پروژه‌های اقتصادی از نظر جان چیکن: در این طبقه‌بندی، تجزیه و
‏تحلیل ارائه شده، به تصمیم‌گیرندگان و مشاوران آنها کمک می‌کند تا فاکتورهای
‏موثر بر پذیرش یا عدم پذیرش گزینه‌های تصمیم‌گیری را رتبه‌بندی کنند (شکل
‏شماره یک). در این مدل، فاکتورهای موثر بر طبقه‌بندی، تحت عنوان فاکتورهای
‏ریسک مورد اشاره قرار گرفته است. تکنیک رتبه‌بندی ریسک در این مدل به منظور
‏کمک به تصمیم‌گیرنده ارائه شده است تا با یک دید جامع نه تک بعدی بتوانند
‏ابعاد فنی، اقتصادی و اجتماعی سیاسی ریسک حاکم بر یک فعالیت اقتصادی را
‏ارزیابی کنند. (1994, CHOICKEN)
«‏چیکن» در دسته‌بندی دیگری از ریسک، اشاره به ریسک سطح کشور دارد که در
‏ارزیابی آن فاکتورهای مختلف اقتصاد ملی، اقتصاد خارجی، وضعیت بدهیهای اقتصادی
‏و وضعیت اجتماعی سیاسی حاکم بر شرایط کشور مطرح است.
‏الگوی تحلیل ریسک بانکداری از نظر گرونینگ: گرونینگ و همکاران در تحقیقی که
‏در بانک جهانی صورت گرفت، طبقه‌بندی دیگری از ریسک ارائه کردند. این
‏طبقه‌بندی با وجود اینکه به طور خاص در مورد ارزیابی ریسک در بانک ها مطرح
‏شده است، اما از لحاظ موضوعی و محتوایی قابلیت کاربرد برای سایر موسسات و
‏سازمانهای تجاری را نیز دارد. (1999, GREUNING)
3
‏اقدامات مربوط به آزادسازی بازار، جهانی‌شدن، و از طرف دیگر افزایش رقابت، و
‏تنوع گرایی، بانک ها را در معرض خطرات و چالشهای فراوانی قرار داده است. به
‏نوعی که شرایط جدید مستلزم نوآوری مداوم در روشهای موجود برای مدیریت شرکتها
‏و ریسک های مرتبط با آن است، تا بتوان در محیط رقابتی از مزیتهای لازم
‏برخوردار بود. افزایش فزاینده بازارگرایی در بانک ها نیز به نوبه خود اثرات
‏زیادی بر قانونگذاری و سرپرستی بانک‌ها گذاشته است. شرایط جدید تاکید مجددی
‏است بر اینکه کیفیت مدیریت در بانک ها و به طور خاص کیفیت مدیریت ریسک نگرانی
‏کلیدی در اطمینان از امنیت و ثبات بانک و شبکه بانکی است.
‏گرونینگ در مدل ارائه شده، اشاره به Exposure Risk ‏دارد که به نوعی معنای
‏تغییرات مثبت و منفی در منافع آینده را مد نظر قرار می‌دهد. وی در طبقه‌بندی
‏انواع ریسک موثر بر فعالیتهای تجاری، به چهار طبقه ریسک مالی، ریسک عملیاتی،
‏ریسک تجاری، و ریسک وقایع اشاره می‌کند. انواع ریسک دسته بندی شده در این
‏چهار طبقه از نظر گرونینگ در شکل شماره 2 مشاهده می‌شود.
‏طبقه‌بندی Risk Exposure ‏از نظر زوکرمن:
«‏زوکرمن» مدل مدیریت ریسک خود را به منظور طراحی برنامه آموزشی مدیریت ریسک
‏در دانشکده بازرگانی دانشگاه تمپل ارائه کرده است. وی در مدل مذکور انواع
‏ریسک را شامل ریسک دارایی ریسک درآمد خالص، ریسک بدهی، ریسک کارکنان، ریسک
‏مالی، و ریسک عملیاتی (ریسک غیرقابل دفاع) ، می‌داند. (1998, ZUCKERMAN)
‏طبقه‌بندی نهایی ریسک
‏با توجه به مجموعه طبقه‌بندیهای ارائه شده از ریسک‌، می‌توان به یک مدل کلی
‏از ریسک دست یافت. مدل نهایی استخراج شده در این مقاله ریسک را در سه سطح
‏بین‌الملل، سطح کشور، سطح شرکت، و سطح پروژه‌های سرمایه‌گذاری ارائه
‏می‌کند.(شکل شماره 3)
‏ریسک مالی و فاکتورهای اندازه‌گیری آن
‏طبقه‌بندی ارائه شده، نشان دهنده انواع مختلف ریسک است که به منظور ارزیابی
‏احتمال تغییر در منافع آتی در حوزه‌های مختلف مرتبط با محیط تجاری مطرح است.
‏در این بخش از مقاله، به طور خاص به بررسی انواع ریسک مالی پرداخته، و
‏شاخصهای اندازه‌گیری آن ارائه می‌شود.
‏انواع ریسک مالی
‏ریسک ناشی از ساختار ترازنامه شامل بخشهایی مانند داراییها، ساختار داراییها
‏و مدیریت داراییها و بدهیها می‌شود. در این حوزه بیشتر به این موضوع پرداخته
‏می‌شود که ترکیب مختلف داراییهای موجود در ترازنامه به چه صورت است . به
‏عبارت دیگر آیا ترکیب به سمت داراییهایی است که احتمال تغییر ارزش آنها در
4
‏آینده زیاد است یا اینکه از نظر ارزش ثبات لازم بر اکثر داراییهای موجود در
‏ترکیب مذکور وجود دارد.
‏نسبت داراییهای ثابت به داراییهای جاری، نسبت داراییهای مالی به داراییهای
‏فیزیکی، حجم داراییهای مالی، از جمله شاخصهای ارزیابی این نوع از ریسک مالی
‏است.
‏ریسک ناشی از ساختار درآمد و سودآوری: سودآوری شرکتهای مالی، شاخصی است که
‏موقعیت رقابتی و توان مدیریتی این شرکتها را به نحو احسن مشخص می‌کند. علاوه
‏بر سود شرکت که مبنای روشنی برای سود به حساب می‌آید،‌ترکیب صورت سود و زیان
‏شرکتها نیز به نوعی ریسک این شرکتها را تعریف می‌کند.(جدول 2)
‏ریسک کفایت سرمایه: عموماً‌ابعاد مختلف ریسک در شرکتهای مالی به طور مستقیم
‏یا غیر مستقیم تحت تاثیر هزینه سرمایه و میزان سرمایه است. سرمایه یکی از
‏عوامل کلیدی در تعیین میزان امنیت موسسات مالی است. سرمایه کافی در شرکتهای
‏مالی به عنوان یک ابزار امنیتی برای سایر ابعاد ریسک در طول دوره فعالیت
‏تجاری این موسسات است. سرمایه نقاط ضعف محتمل در سایر ابعاد مالی شرکت را جذب
‏می‌کند. لذا، سرمایه مبنایی برای حفظ تامین کنندگان منابع مالی شرکت به حساب
‏می‌آید. (جدول3(
‏هز‏ی‏نه‏ ها‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی
‏هر‏ زمان که ما هز‏ی‏نه‏ ا‏ی‏ را ا‏ی‏جاد‏ م‏ی‏ کن‏ی‏م‏ که برا‏ی‏ ما ‏ی‏ک‏ جر‏ی‏ان‏ سود نقد‏ی‏ برا‏ی‏ ب‏ی‏شتر‏
‏از‏ ‏ی‏کسال‏ ا‏ی‏جاد‏ م‏ی‏کند‏ ا‏ی‏ن‏ را هز‏ی‏نه‏ ها‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی‏ م‏ی‏ گو‏یی‏م‏. که بطور مثال م‏ی‏ تواند‏
‏شامل‏ خر‏ی‏د‏ ‏ی‏ک‏ تجه‏ی‏زات‏ جد‏ی‏د‏ ، گسترش تاس‏ی‏سات‏ تول‏ی‏د‏ی‏ ، خر‏ی‏دن‏ ‏ی‏ک‏ شرکت د‏ی‏گر،‏ بدست
‏آوردن‏ فن آور‏ی‏ها‏ی‏ جد‏ی‏د‏ ، شروع و دسترس‏ی‏ به ‏ی‏ک‏ تحق‏ی‏ق‏ و گسترش برنامه ها و امثال
‏ا‏ی‏نها‏ . هز‏ی‏نه‏ ها‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی‏ غالبا مخارج ز‏ی‏اد‏ی‏ را به منظور بدست آوردن منافع آت‏ی‏
‏ی‏ا‏ ارزش آ‏ی‏نده‏ متحمل شرکت م‏ی‏ کند.بعلاوه ‏ی‏ک‏ بار به کار بردن هز‏ی‏نه‏ ها‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی‏ به
‏دل‏ی‏ل‏ فرسوده شدن مشکل است. بنابرا‏ی‏ن‏ ما به تجز‏ی‏ه‏ و تحل‏ی‏ل‏ دق‏ی‏ق‏ و پ‏ی‏شنهادات‏ ارز‏ی‏اب‏ی‏
‏هز‏ی‏نه‏ ها‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی‏ ن‏ی‏ازمند‏ی‏م‏.
‏
‏
‏سه‏ مرحله از تجز‏ی‏ه‏ و تحل‏ی‏ل‏ بودجه بند‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی
‏تجز‏ی‏ه‏ وتحل‏ی‏ل‏ هز‏ی‏نه‏ ها‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی‏ فرآ‏ی‏ند‏ی‏ است که منجر م‏ی‏ شود به ا‏ی‏نکه‏ ما چقدر
‏برا‏ی‏ دارائ‏ی‏ها‏ی‏ سرما‏ی‏ه‏ ا‏ی‏ ، سرما‏ی‏ه‏ گذار‏ی‏ کن‏ی‏م‏. ‏ی‏عن‏ی‏ دارائ‏ی‏ها‏یی‏ که باعث فرآ‏ی‏ند‏
‏جر‏ی‏ان‏ منفعت و وجه نقد برا‏ی‏ ب‏ی‏شتر‏ از ‏ی‏کسال‏ م‏ی‏ شوند. ما سع‏ی‏ م‏ی‏ کن‏ی‏م‏ که به سوال ز‏ی‏ر‏
‏پاسخ‏ ده‏ی‏م‏ :
‏