دانلود مقاله مهرگان و نوروز از روزگاران باستان از جمله دو جشن بزرگ مورد ت

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 6 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏مهرگان و نوروز از روزگاران باستان از جمله دو جشن بزرگ مورد توجه بودند. در ‏اغلب مراجع و مآخذی که درباره این دو جشن موجود است مراسم یکسانی در آداب و رسوم و ‏سنن برگزاری آن معمول بود. در مثل بار عام شاهان تقسیم هر دوماه فروردین و مهر به ‏شش پنجه یا پنج روزهُ معین بودن هر پنجه یا هر روزی جهت تنجام مراسمی ویژه دادخواهی ‏مردمانُ اهدای هدایای فراوان به پیشگاه شهریارانُ بخشیدن البسته تابستانی یا ‏زمستانی صندوق خانه شاه به مردم. رسیدن پیک خجسته به دربار شاهی و مراسم ‏آفرین خوانی  ‏و رسوم تمثیلی. گستردن خوان نوروزی و مهرگانی. نوروز ‏بزرگ و نوروز کوچک. مهرگان بزرگ و مهرگان عامهُ که بر حسب معمول در گهنبارهای شش ‏گانه که هر گهنباری پنج روزه به طول می انجامید و پنجمین روز آن بزرگترین روز جشن ‏محسوب می گشت. منسوب کردن بسیاری از رویدادهای بزرگ و مورد توجه دینی و ملی به این ‏دو جشن. قدمت هر دو جشن که به شاهان باستانی و بزرگ منسوب شده است چنانکه نوروز به ‏جمشید ‏و مهرگان به ‏فریدون ‏نسبت داده می شود و ‏بسا موارد مشترک دیگر که یا در ضمن پژوهش و نوشتار به آن اشاره می شود و یا خواننده ‏خود بر اثر مطالعه هر دو نوشتار به آن آگاهی خواهد یافت.نوروز آغاز بهار و اعتدال ‏ربیعی یا حلول خورشید در برج حمل است و مهرگان آغاز نیمه دوم سال و یا به اعتباری ‏آغاز سال هخامنشی و فصل پاییز و حلول خورشید در برج میزان می باشد. شاید بتوان گفت ‏که در دوران هخامنشی اعتبار این جشن بیشتر و توجه به آن افزون تر از نوروز بود. به ‏وسیله روایات مورخان قدیم یونان و روم درباره این جشن آگاهی هایی فرا دست است که ‏درباره نوروز نیست. به ویژه آنکه اهمیت و اعتبار مقام مهر در دوران هخامنشیان بسیار ‏مورد توجه است.
‏پیش از آنکه شروع به اصل گفتار در آغاز به دو نکته اشاره می شود. نخست ‏نام ‏مهرگان ‏است. ‏مهر ‏به گونه ای که خواهد آمدُ ‏به شکل ‏میترا ُ ‏نام یکی از مورد توجه ترین و بزرگترین ایزدان هند ‏و ایرانی است که در هزار و چهرصد سال پیش از میلاد یادش در سنگ نوشته ای آمده است. ‏در ‏اوستا ‏سروده ای زیبا و بلند به وی منسوب است و در آثار کهک ‏سانسکریت به ویژه ‏وداها ‏و کهن ترین جز آن ‏ریگ ودا ‏به اهمیت مقامش اشاره شده. بی گمان جشن ویژه این ایزد بزرگ زرتشتی و ‏پروردگار جالب توجه هند و ایرانی و قوم آریایی در سال وجود داشته. اما روز جشن ویژه ‏را باید منبعث و پیدا شده از تقویم و گاه شماری زرتشتی دانست از آن هنگامی که این ‏تقویم در دوران هخامنشیان شناخته و رایج شده جانشین تقویم پیشین گشت. ماه در تقویم ‏زرتشتی یا اوستایی سی روز تمام دارد چنانکه سال دارای دوازده ماه می باشد سی روز ‏ماه هر یک نامی دارد دوازده ماه نیز نام هایی داشتند که در نام های سی گانه روز ‏تکرار می شد. هرگاه نام روز و ماه موافق قرار می گرفت آن روز را جشن می گرفتند. نام ‏شانزدهم از هر ماه نامزد بود به مهر ُ پس روز شانزدهم از مهرماه ُ جشن مهر برپا می ‏شد و مهرگان بود. گان ــ از نظر دستوری از ادات است که به آخر اسامی جهت رسانیدن ‏مفهوم جشن می افزودند چون مهرگان تیرگان فروردینگان بهمنگان و غیره.
‏دوم اینکه بنابر تحقیق ‏وست ‏خاورشناس نامی آلمانی و مترجم آثار ‏پهلوی حدود ‏۵۰۵‏ پیش از میلاد در زمان شاهنشاهی داریوش بزرگ تقویم اوستایی مورد ‏اقتباس و کاربرد هخامنشیان قرار گرفته و معمول شد. اما به قول گوت شمیت که او نیز ‏از خاورشناسان آلمانی است به سال ‏۴۲۸‏ پیش از میلاد و در زمان داریوش دوم است که ‏تقویم اوستایی مورد اقتباس هخامنشیان واقع شد. به هر حال از این نظرات دو نکته مورد ‏توجه است نخست آنکه جشن مهرگان جشن نوپایی نیست که با تقویم اوستایی و برقراری و ‏رواج آن در دوران هخامنشیان پدید آمده باشد و بسیار کهن است. دو دیگر آنکه با تقویم ‏اوستایی و رواج آن ُ جشن مهرگان از دوران شاهنشاهی هخامنشیان تاکنون به یک شکل باقی ‏مانده و دوام آورده است.اما در اینجا نکته ای قابل بیان و توضیح می باشد که ‏زرتشتیان جشن مهرگان را مطابق تقویم شمسی و اوستایی برگزار می نمایند که حالیه دهم ‏مهرماه مطابق با تقویم اصلاحی است. البته قابل اشاره است که سال شمسی ‏۳۶۵‏ روز و ‏کسری در حدود ‏۶‏ ساعت می شود. هر سال اوستایی به دوازده ماه و هر ماه سی روز بخش می ‏شود. پنج روز آخر را پس از سی ام اسفند خمسه مسترقه ُ اندرگاه ُ پنجه دزدیه می
‏نامند که آن پنج روز نیز هر روزی نامی ویژه داشت. هر چهار سال این کسرها را یک روز ‏حساب کرده و بعد از پنجه به نام ‏اورداد ‏یا روز اضافی می نامیدند ‏اما هنگامی که بر آن شدند تا جهت اصلاح تقویم اوستایی تکلیف پنجه یا پنج روز اضافی ‏را روشن کنند شش ماه آغاز سال سی و یک روز به شمار آورده و اسفند را بیست و نه روز ‏و پنج ماه دوم از مهر تا اسفند را هر ماه سی روز و هر چهار سال یک بار اسفند را نیز ‏سی روزه شمار کردند. به همین جهت از تقویم قدیم اوستایی جای مهرگان شش روز تغییر ‏پیدا کرد. اما زرتشتیان هنوز با همان روش قدیم عمل می کنند. هر ماه آنان درست دارای ‏سی روز است. پس مهرگان برابر تقویم آنان با تقویم فعلی شش روز تفاوت پیدا می کند و ‏این شش روز تفاوت حاصل سی و یک روز به شمار آوردن شش ماه آغاز سال است. هنگامی که ‏مطابق با تقویم جدید در کشور جشن مهرگان در روز شانزدهم مهر برگزار می شود برابر با ‏باد روز یا روز بیست و دوم از ماه مهر. اما از آنجا که این جشن بزرگ و باشکوه که ‏قرن ها و سده های فراوان در این مرز و بوم برپا و برقرار بوده و از اهمیتی شایان ‏برخوردار است پیش از هرچیز لازم است از آن بزرگ ایزدی که جشن به نام اوست آگاهی ‏لازم به دست آوریم.
‏مهر / میترا:
‏در اوستا مهر بزرگترین ایزدان است و در مقدمه ‏مهریشت ‏آمده که ‏اهورامزدا ‏وی را در بزرگی و شکوه و توانمندی همقدر و همسنگ خود ‏آفرید. نام این ایزد در سانسکریت Mitra ‏و در اوستا Mithra  ‏و در پهلوی Mitr ‏آمده است. به گفته ‏یوستی ‏به معنی و مفهوم رابطه و پیوندی است میان روشنایی محدث و ‏نور و فروغ ازلی. به گونه ای که در مبحث بعدی خواهد آمد و از مهریشت مستفاد می گردد ‏مهر ــ خورشید نیست چنانکه بسیاری پنداشته اند در اوستا ایزد خورشید ایزد جداگانه ‏با نام و ویژگی است. یشتی مخصوص دارد و شناخته ُ در حالی که مهر ُ فروغ و پرتو و ‏انوار خورشید است و این اشاره در بند سیزدهم مهریشت تصریح شده است و خورشید در ‏اوستا Hvare _ Khshaeta ‏می باشد. بنا بر رای دارمستتر مهر به معنی ‏دوستی و محبت است به معنی پیشرو دوستی و داور بزرگ می باشد. برابر بر اوستا که هر ‏یک از ایزدان با تنی چند از ایزدان دیگر همکار و همراه می باشند که نام هایشان در ‏مهریشت به تکرار آمده. همچنین ایزد مهر با صفات و عناوین و القابی فراوان یاد شده ‏که این نیز درباره ایزدان بزرگ و صاحب مقام اوستایی آمده است. اغلب این صفات و ‏القاب بر می آید که بیشتر ایزد مهر به عنوان یک داور و مجری عدالت و موکل بر پیمان ‏و عهود مردم که با دقت و وسعت عملی نظارت در دایره عمل خود می نماید شناخته می شود. ‏کهن ترین سند مکتوبی که نام این خدای کهن هندو ایرانی در آن ثبت و به ما رسیده است ‏در الواح گلینی است متعلق به ‏۱۴۰۰‏ سال پیش از میلاد به سال ‏۱۹۰۷‏ میلادی در ‏کاپاتوکا ‏از شهرهای آسیای صغیر در محلی به نام بغازکوی ــ الواح ‏گلین پیدا شد. در یکی از این لوح ها پیمانی است میان هیتی ها و میتانی ها (از اقوام ‏و قبایل آریایی) از ‏میترا ‏و ‏وارونا Varuna ‏دو ‏خدای بزرگ هند و ایرانی استعانت شده است. البته در کنار نام این خدا نام خدایانی ‏دیگر نیز هست.
‏در وداها کهن ترین آثار هندوان نیز نام این پروردگار بزرگ ایرانی بسیار آمده ‏است. در وداها بیشتر به معنی رفیق و همدم و یاری کننده است. کمتر و به ندرت در هیات ‏خورشید یا انوار آن چون اوستا ظاهر می شود. در اوستا بخش یشت ها دهمین یشت ویژه این ‏ایزد است. ‏مهریشت ‏با چند یشت دیگر از جمله کهن ترین بخش های اوستا