مقایسه دستورالعمل كانون توجه (درونی، بیرونی) بر اجرای پرش عمودی در افراد ماهر و مبتدی

مقایسه دستورالعمل كانون توجه (درونی، بیرونی) بر اجرای پرش عمودی در افراد ماهر و مبتدی

مقدمه

در حقیقت حركت جنبه مهمی از زندگی است. زندگی آن طور كه ما می­شناسیم، بدون توانایی حركت امكان­پذیر نیست. حركت اشكال مختلفی دارد. بعضی اشكال آن به لحاظ ژنتیكی قابل تعریف هستند و گروه دوم را می­توان حركات اكتسابی در نظر گرفت، این حركات اكتسابی اغلب «مهارت» نامیده می­شوند. مهارت­ها بویژه در مطالعه رفتار انسان اهمیت دارند، مانند آنهایی كه در كار كردن با ماشین­ها در صنعت، نمایش و اجرای بازی­ها و غیره بكار می­روند. مهارت­ها و حركات ارثی هر دو می­توانند بسیار ساده (مثل چشمك زدن) یا بسیار پیچیده (مثل پرش با نیزه) باشند (اشمیت و لی[1]؛ ترجمه فرخی و دیگران، 1387). برای رسیدن سریعتر و آسانتر به آموزش صحیح مهارت­ها به ورزشكاران باید از منظر علمی به قضیه آموزش و یادگیری مهارت­های حركتی نگاه شود و شناخت كاملی از فرآیند یادگیری مهارت­های حركتی و عوامل اثرگذار بر آن وجود داشته باشد. لذا مربیانی كه فرآیند موثر یادگیری را بهتر متوجه می­شوند، بدون شك در امر آموزش مهارت­ها به ورزشكاران خود برتری دارند (اشمیت؛ ترجمه نمازی زاده، 1384). پس چگونگی آموزش صحیح مهارت­ها باعث صرفه جویی در هزینه­های مالی، نیروی انسانی، زمان و غیره چه در بخش صنعت و چه در حوزه فعالیت­های ورزشی می­شود.

ارائه دستورالعمل­های آموزشی مناسب با در نظر گرفتن سطح مهارت شاگردان، توسط مربیان خود می­تواند بسیار مفید فایده باشد. یكی از مشكلاتی كه اغلب مربیان چه در حین تمرین و چه در هنگام بازی با آن مواجه می­شوند اینست كه شرایطی وجود دارد كه باعث می­شود توجه بازیكنان یا تمرین كنندگان (ماهر یا مبتدی) به آنها جلب شود و در چنین شرایطی است كه مربی بایستی با ارائه دستورالعمل لازم توجه شركت كنندگان را به جنبه­های مهم و ضروری فعالیت معطوف كند.

هزاران محرك در هر لحظه به ما برخورد می­كنند و برای غلبه بر این محرك­ها كه همزمان به فرد می­رسند، دستگاه عصبی مكانیزم­هایی را پیشرفت داده است كه توجه را بر شمار محدودی از این محركها متمركز می­نماید. این فرآیند تمركز دهنده را توجه انتخابی می­نامند. عوامل بیشماری تعیین می­كند كه به كدام محرك توجه شود و كدام نادیده گرفته شود. این نظر كه اخیرا ارائه شده بیان می­دارد كه علایم حسی به مناطق فرافكنی حسی قشر مخ می­رسد و بین این مناطق فرافكنی و ارتباطی دروندادها به ادراك هوشیار و اطلاعات نامربوط تفكیك می­شود. افراد بر اثر تجارب تمرینی خود، قادر به پیشرفت توجه انتخابی نسبت به جنبه­های معینی از نمایشگری محرك هستند. این افراد با دستیابی به این پیشرفت تبحر بیشتری در اجرای مهارت­های حركتی می­یابند. وقتی یادگیری مهارت حركتی به سطوح پیشرفته رسید، اجرای تكلیف به توجه كمتری نیاز دارد (سیج[2]؛ ترجمه مرتضوی، 1378).

علاوه بر این كه افراد مجبور به تقسیم توجه میان چند فعالیت هستند، توجه را به ویژگی­های خاص محیط و فعالیت­های آماده­سازی عمل نیز معطوف می­كنند. این فرآیند به كانونی كردن توجه معروف است (مگیل[3]، 1998). مطالعات مختلف نشان می­دهند كه یكی از عوامل موثر بر یادگیری مهارت حركتی، كانون توجه یادگیرنده است كه از طریق دستورالعمل یا بازخورد ایجاد می­شود. بطور خاص، دستورالعمل­هایی كه كانون توجه بیرونی ایجاد می­كنند می­توانند یادگیری را بالا ببرند (كه در نتیجه توجه به اثر حركت بر محیط معطوف می­شود). چنین دستورالعمل­هایی مفیدتر از آنهایی است كه از طریق معطوف كردن توجه بر خود حركات، باعث ایجاد یك كانون توجه درونی می­شوند (وولف و جیانگ سو[4]، 2007) و همچنین هنگامی كه یك مهارت حركتی در سطوح پیشرفته یاد گرفته شود، اجرای تكلیف مورد نظر توجه

فعال كمتری را می­طلبد. تكالیف حركتی مختلف به شدت­های كاملا متفاوتی از توجه نیاز دارد (سیج؛ ترجمه مرتضوی، 1378). ارائه دستورالعمل­های توجهی با توجه به سطح مهارت می­تواند بر یادگیری مهارت و عملكرد تاثیر بسزایی داشته باشد و همچنین سرعت یادگیری را افزایش دهد. این تاثیرات با نگاهی نو به اصول آموزشی و تمرینی از سوی مربیان می­تواند موثر باشد.