تحقیق چاپ سنگی ( ورد)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 13 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

1
‏چاپ ‏سنگی
‏چکیده
‏چاپ ‏سنگی ‏یا ‏لیتوگرافی‏ ‏بیش ‏از ‏۷۰ ‏سال ‏چاپخانه ‏های ‏ایران ‏را ‏در ‏انحصار ‏خود ‏داشت‏. ‏یکی ‏از ‏ویژگی ‏های ‏نسخه ‏های ‏چاپ ‏سنگی ‏که ‏همواره ‏مورد ‏تأیید ‏اهل ‏فرهنگ ‏بوده، ‏خط ‏آن‌‏ها ‏ـ ‏به ‏خصوص ‏خط ‏نستعلیق ‏ـ ‏است ‏که ‏در ‏چاپ ‏این ‏کتاب ‏ها ‏مورد ‏استفاده ‏قرار ‏گرفته. ‏ ‏نسخه ‏های ‏چاپ ‏سنگی ‏با ‏نسخه ‏های ‏خطی ‏شباهت ‏هایی ‏دارند ‏که ‏در ‏مقالة ‏حاضر ‏ضمن ‏بیان ‏این ‏شباهت ‏ها ‏دربارة ‏تاریخ ‏چاپ، ‏تاریخچة ‏چاپ ‏سنگی، ‏روش ‏کار ‏در ‏چاپ ‏سنگی، ‏چاپ ‏سنگی ‏در ‏ایران، ‏و ‏دست‌‏اندرکاران ‏چاپ ‏سنگی ‏بحث ‏می‌‏شود . ‏معرفی ‏چاپخانه ‏های ‏دولتی ‏و ‏خصوصی ‏چاپ ‏سنگی، ‏تحول ‏دستگاه ‏چاپ‌‏سنگی، ‏معرفی ‏مجموعه ‏کتاب ‏های ‏چاپ‌‏سنگی ‏در ‏کتابخانة ‏مرکزی ‏آستان ‏قدس ‏رضوی ‏از ‏جهت ‏آمار ‏و ‏موجودی، ‏نحوة ‏ارائة ‏خدمات ‏و ‏پراکندگی ‏موضوعات ‏مختلف ‏چاپ ‏سنگی، ‏مباحث ‏دیگر ‏مقاله ‏است.
‏مقدمه
‏تفکر ‏و ‏اندیشه ‏و ‏تمایلات ‏انسان ‏او ‏را ‏بر ‏آن ‏داشت ‏که ‏به ‏ثبت ‏و ‏ضبط ‏وقایع ‏و ‏رویدادها ‏بر ‏روی ‏اشیای ‏مختلف ‏از ‏جمله ‏استخوان، ‏سنگ، ‏چوب، … ‏بپردازد ‏تا ‏قادر ‏به ‏نگهداری ‏از ‏آن‌‏ها ‏و ‏پاسخگوی ‏فطرت ‏انسانی ‏مبنی ‏بر ‏جاودان‌‏ماندن ‏اندیشه ‏ها ‏باشد. ‏بشر ‏از ‏مواد ‏متفاوتی ‏برای ‏ضبط ‏دانش ‏استفاده ‏کرده ‏است. ‏در ‏روند ‏تکاملی ‏ضبط ‏اندیشه ‏عواملی ‏مانند ‏دوام، ‏فراوانی، ‏دردسترس‌‏بودن، ‏نرمی، ‏سبکی، ‏و ‏کم‌‏حجم‌‏بودن ‏مواد
2
‏همواره ‏مد ‏نظر ‏بوده ‏است. ‏نگارش ‏در ‏سیر ‏تکاملی ‏و ‏تاریخی ‏خود ‏از ‏حکاکی ‏بر ‏روی ‏سنگ ‏آغاز ‏و ‏بتدریج ‏به ‏ضبط ‏بر ‏روی ‏طومار ‏پاپیروس ‏و ‏سپس ‏طومار ‏چرمین ‏و ‏پوستی ‏تغییر ‏شکل ‏داد ‏و ‏در ‏انتها ‏با ‏اختراع ‏کاغذ ‏و ‏پیدایش ‏هنر ‏خوشنویسی ‏و ‏نسخه‌‏نویسی، ‏تا ‏دوران ‏چاپ ‏به ‏تکامل ‏خود ‏ادامه ‏داد. ‏با ‏پیشرفت ‏صنعت ‏و ‏دانش، ‏به ‏کتاب ‏های ‏بیشتری ‏احساس ‏نیاز ‏شد. ‏اختراع ‏ماشین ‏چاپ ‏پاسخی ‏به ‏این ‏نیاز ‏بود. ‏ابتدا ‏کتاب ‏های ‏چاپی ‏سربی ‏با ‏حروف ‏و ‏وسایل ‏ابتدایی ‏منتشر ‏گردید ‏و ‏سپس ‏به ‏دلیل ‏هزینة ‏بالای ‏آن ‏و ‏پاره ‏ای ‏از ‏مسائل، ‏چاپ ‏سنگی ‏مرسوم ‏گردید.
‏چاپ ‏سنگی ‏نوعی ‏چاپ ‏مسطح ‏بوده ‏که ‏درآن ‏به ‏جای ‏حروف ‏از ‏سنگ ‏مرمر ‏استفاده ‏می ‏شده؛ ‏بدین ‏ترتیب ‏که ‏نوشته ‏یا ‏تصویر ‏را ‏به ‏روی ‏سنگ ‏منتقل ‏می ‏کردند ‏و ‏با ‏استفاده ‏از ‏روش ‏های ‏شیمیایی ‏آن ‏را ‏برجسته ‏می ‏نمودند ‏و ‏سپس ‏این ‏تصویر ‏به ‏کرّات ‏روی ‏کاغذ ‏کپی ‏می ‏شده ‏است. ‏این ‏نوع ‏چاپ ‏با ‏استفاده ‏از ‏روش ‏مختلط ‏فیزیکی ‏و ‏شیمیایی ‏بر ‏اساس ‏دفع ‏متقابل ‏آب ‏و ‏چربی ‏اختراع ‏گردیده.
3
‏تاریخچه
‏از ‏قریب ‏به ‏یک ‏قرن ‏پیش ‏کتاب ‏های ‏ذیقیمتی ‏در ‏گنجینه ‏های ‏عمومی ‏و ‏شخصی ‏و ‏اخیراً ‏دانشگاهی ‏نگهداری ‏می‌‏شوند ‏که ‏به ‏دلیل ‏نوع ‏چاپ ‏خاصی ‏که ‏دارند ‏اصطلاحاً ‏به ‏کتاب ‏های ‏چاپ ‏سنگی ‏مشهورند. ‏ماشین ‏چاپ ‏سنگی ‏در ‏شکل ‏و ‏کار ‏تقریباً ‏مشابه ‏ماشین ‏چاپ ‏سربی ‏بوده ‏است، ‏جز ‏این ‏که ‏در ‏چاپ ‏سنگی ‏به ‏جای ‏حروف، ‏از ‏سنگ ‏مرمر ‏کنده‌‏کاری‌‏شده ‏استفاده ‏می ‏شده ‏است.
‏چاپ ‏سنگی ‏اولین ‏بار ‏به ‏وسیلة ‏آلمانی ‏ها ‏در ‏سال ‏۱۷۹۶ ‏میلادی ‏اختراع ‏گردید.
‏«‏آلویس ‏زنفلدر‏»‏یک ‏آوازه‌‏خوان ‏تئاتر ‏آلمانی ‏بود ‏که ‏به ‏علت ‏هزینه ‏های‏ ‏سرسام ‏آور ‏چاپ، ‏برای ‏این‌‏که ‏بتواند ‏تصنیف ‏هایش ‏را ‏به ‏چاپ ‏برساند ‏به ‏طور ‏تصادفی ‏از ‏طریق ‏کاربرد ‏تیزاب ‏بر ‏روی ‏سنگ ‏های ‏نرم ‏و ‏مسطح ‏و ‏سبک‌‏وزن ‏کنار ‏رود ‏راین، ‏به ‏روش ‏چاپ ‏سنگی ‏دست ‏یافت.
‏چاپ ‏سنگی ‏در ‏ایران
‏چاپ ‏سنگی ‏از ‏اروپا ‏به ‏ایران ‏راه ‏یافت ‏و ‏نخستین ‏بار ‏در ‏زمان ‏سلطنت ‏فتحعلی ‏شاه ‏قاجار ‏بود ‏که ‏«‏عباس ‏میرزا ‏نایب‌‏السلطنه‏»‏، ‏«‏محمد ‏صالح ‏بن ‏حاج ‏محمد ‏باقر ‏خان ‏شیرازی‏» ‏معروف ‏«‏به ‏میرزا ‏صالح ‏تبریزی‏» ‏را ‏به ‏مسکو ‏فرستاد ‏تا ‏دستگاه ‏چاپ ‏سنگی ‏را ‏با ‏خود ‏به ‏ایران ‏آورد. ‏این ‏شخص ‏دستگاه ‏چاپ ‏سنگی ‏را ‏به ‏تبریز ‏آورد ‏و ‏اولین ‏چاپخانة ‏سنگی ‏را ‏در ‏ایران ‏دایر ‏نمود.
‏نخستین ‏چاپ ‏سنگی ‏در ‏تبریز، ‏چاپ ‏قرآن ‏در ‏سال ‏۱۲۵۰ ‏هجری ‏قمری ‏و ‏کتاب ‏«‏زاد ‏المعاد‏» ‏در ‏سال ‏۱۲۵۱ ‏هجری ‏قمری ‏می ‏باشد.
‏در ‏سال ‏۱۲۵۹ ‏هجری ‏قمری ‏آقای ‏«‏عبدالعلی‏» ‏نامی ‏اسباب ‏چاپ ‏سنگی ‏را ‏با ‏خود ‏به ‏تهران ‏آورد ‏و ‏در ‏همان ‏سال ‏کتاب ‏«‏تاریخ ‏معجم‏» ‏و ‏پس ‏از ‏آن ‏«‏پطر ‏کبیر‏» ‏را ‏به ‏چاپ ‏رسانید.
‏کتاب ‏«‏حدیقة‌‏الشیعه‏» ‏تألیف ‏«‏مقدس ‏اردبیلی‏» ‏یکی ‏دیگر ‏از ‏کتب ‏چاپ ‏سنگی ‏است ‏که ‏در ‏سال ‏۱۲۶۵ ‏هجری ‏قمری ‏در ‏تهران ‏به ‏چاپ ‏رسیده ‏است. ‏پس ‏از ‏آن ‏چاپ ‏سنگی ‏در ‏مدت ‏کوتاهی ‏در ‏دیگر ‏شهر ‏های ‏ایران ‏رواج ‏یافت، ‏به ‏طوری ‏که ‏به ‏مدت ‏۵۰ ‏سال، ‏یگانه ‏روش ‏چاپ ‏در ‏ایران ‏محسوب ‏می ‏گردید. ‏تا ‏اواخر ‏دورة ‏قاجاریه ‏هر ‏چه ‏در ‏ایران ‏به ‏چاپ‏ ‏می ‏رسید ‏چاپ ‏سنگی ‏بود.
4
‏چاپ ‏سربی ‏در ‏اوائل ‏ظهور، ‏به ‏علت ‏دشواری ‏در ‏چیدن ‏حروف ‏فارسی ‏و ‏غلط ‏گیری ‏و ‏همچنین ‏دقت ‏و ‏ممارستی ‏که ‏لازمة ‏چاپ ‏سربی ‏بود، ‏چندان ‏رواجی ‏نیافت، ‏در ‏حالی ‏که ‏هزینة ‏نازل ‏و ‏سهولت ‏کار ‏با ‏چاپ ‏سنگی، ‏این ‏روش ‏را ‏در ‏مدت ‏کوتاهی ‏بر ‏چاپ ‏سربی ‏مسلط ‏کرد. ‏در ‏چاپ ‏سنگی ‏نقاشان ‏و ‏خطاطان ‏و ‏خوشنویسان ‏می‌‏توانند ‏با ‏مرکب، ‏هنر ‏خود ‏را ‏در ‏سرلوح، ‏ترنج‌‏اندازی ‏آغاز ‏و ‏انجام ‏کتاب، ‏و ‏همچنین ‏در ‏تصاویر، ‏به ‏حد ‏اعلای ‏نفاست ‏و ‏زیبایی ‏برسانند.
‏روش ‏کار ‏در ‏چاپ ‏سنگی
‏ابتدا ‏مطالب ‏یا ‏تصاویر ‏مورد ‏نظر ‏با ‏مرکب ‏مخصوص۱ ‏روی ‏کاغذهای ‏مشمع ‏مخصوصی ‏که ‏زرد ‏رنگ ‏بود ‏نوشته ‏می ‏شد. ‏بعد ‏به ‏مدت ‏۲۴ ‏ساعت ‏در ‏داخل ‏آب ‏نگه ‏داشته ‏می ‏شد ‏و ‏سپس ‏روی ‏سنگ ‏مخصوص ‏که ‏قبلاً ‏ساییده ‏شده ‏و ‏حرارت ‏گرفته ‏و ‏داغ ‏شده ‏بود ‏برگردانیده ‏می ‏شد ‏تا ‏خطوط ‏به ‏روی ‏سنگ ‏انتقال ‏یابند. ‏سپس ‏بر ‏روی ‏سنگ ‏اسید ‏نیتریک ‏ریخته ‏می ‏شد ‏تا ‏محل ‏خالی ‏سنگ ‏(‏یعنی ‏اطراف ‏نوشته ‏ها‏) ‏به ‏اندازة ‏یک ‏میلیمتر ‏حل ‏شود ‏و ‏نوشته ‏های ‏روی ‏سنگ ‏به ‏صورت ‏برجسته ‏نمایان ‏گردد.
‏سپس ‏با ‏غلتک، ‏مرکب ‏بر ‏روی ‏سنگ ‏نقش ‏می ‏بست ‏و ‏با ‏فشار ‏یکسان ‏و ‏یکنواخت ‏سنگ ‏بر ‏روی ‏کاغذ، ‏عمل ‏چاپ ‏صورت ‏می ‏گرفت.
‏برای ‏آن ‏که ‏در ‏هنگام ‏چاپ، ‏مرکب ‏چاپ ‏اطراف ‏نوشته ‏ها ‏و ‏خط ‏ها ‏را ‏نگیرد ‏از ‏مخلوطی ‏از ‏آب ‏و ‏اسید ‏و ‏محلول ‏صمغ ‏عربی‏ ‏استفاده ‏می ‏شد. ‏استادکار ‏با ‏قلم، ‏جاهای ‏خوب ‏گرفته‌‏نشده ‏را ‏اصلاح ‏می ‏کرد ‏و ‏به ‏آن ‏صمغ ‏می ‏زد ‏تا ‏برجسته ‏شود. ‏بعد ‏از ‏محکم ‏کردن ‏سنگ ‏با ‏تسمه ‏بر ‏روی ‏ماشین ‏چاپ، ‏کارگر ‏مرکب‌‏زن ‏با ‏یک ‏غلتک، ‏مرکب ‏را ‏آهسته ‏روی ‏لوح‏ ‏می ‏مالید. ‏کارگر ‏دیگری ‏به ‏نام ‏کاغذگذار، ‏ورق ‏را ‏با ‏احتیاط ‏روی ‏سنگ‏ ‏می‌‏گذاشت. ‏چرم ‏گذار ‏با ‏ورقه ‏ای ‏از ‏چرم ‏ضخیم ‏روی ‏کاغذ ‏را ‏می ‏پوشاند. ‏این ‏کار ‏سبب ‏می ‏شد ‏فشار ‏وارد ‏بر ‏تمام ‏سطوح ‏کاغذ، ‏یکسان ‏باشد. ‏دو ‏نفر ‏غلتک‌‏کش ‏با ‏حرکت ‏غلتک ‏و ‏با ‏یک ‏فشار ‏عمودی، ‏عمل ‏چاپ ‏را ‏انجام ‏می ‏دادند. ‏کاغذ ‏بردار، ‏کاغذ ‏چاپ‌‏شده ‏را ‏بر ‏می‌‏داشت ‏و ‏لایه‌‏گذار، ‏یک ‏لایه ‏میان ‏ورقه ‏های ‏چاپ‌‏شده ‏می ‏گذاشت ‏تا ‏کاغذهای ‏چاپ ‏شده ‏زودتر ‏خشک ‏شوند.
‏ماشین ‏قادر ‏بود ‏ساعتی ‏۲۰۰ ‏برگ ‏چاپ ‏کند ‏و ‏با ‏هر ‏سنگ ‏هفتصد ‏برگ ‏چاپ ‏می‌‏شد. ‏در ‏پایان، ‏سنگ ‏ساب‌‏ها ‏سنگی ‏را ‏که ‏یک ‏بار ‏از ‏آن ‏استفاده ‏شده ‏بود، ‏از ‏چاپ ‏در
‏می ‏آوردند، ‏آن ‏را ‏گرم ‏می ‏کردند ‏و ‏سپس ‏با ‏یک ‏سمبادة ‏زبر ‏به ‏اندازة ‏کف ‏دست، ‏آنقدر