الگوهای توسعه سیاسی با تاکید بر اندیشه امام خمینی (ره)

الگوهای توسعه سیاسی با تاکید بر اندیشه امام خمینی (ره)

مقدمه

توسعه سیاسی مفهومی تازه در فرهنگ سیاسی کشور ما محسوب می‌شود و خاستگاه غربی دارد و واژة جامعه‌شناختی است. گفتنی است مکاتب غربی مفهوم توسعه سیاسی و فرایند آن را به‌عنوان راهکاری برای عبور از عقب‌ماندگی و رسیدن به توسعه در کشورهای توسعه‌نیافته ـ به‌ویژه جهان سوم ـ برای جلوگیری از نفوذ ایدئولوژی‌های کمونیستی به کشورهای تازه‌استقلال‌یافته و بالا بردن و گسترش شرایط مادی و معنوی زندگی اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی جامعه ارائه کرده‌اند. (سو، 1378: 30)

توسعه سیاسی بخشی از فرایند کلی، همه‌جانبه و پیچیده توسعه است و بر خلاف توسعه اقتصادی و اجتماعی که شاخص‌های عینی و کمی دارند، تعریف مشخصی ندارد و در غایات و شاخص‌ها مبهم است. (کریمی مله، 1377: 40) توسعه سیاسی از دو کلمه توسعه و سیاست تشکیل شده است که به‌صورت مختصر، تعریف آنها به این شرح است:

مفهوم توسعه: لفظ «وساع» یا «توسعه» مصدر ثلاثی از ریشة «و س‌ ع» و به‌معنای ایجاد وسع و فراخی است. (دهخدا، 1351: 184) درباره اینکه «توسعه چیست؟» دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. به‌طور کلی، این دیدگاه‌ها به‌نوعی به بهبود و گسترش همه شرایط و جنبه‌های مادی و معنوی زندگی اجتماعی یا گسترش ظرفیت نظام اجتماعی ـ اعم از برآوردن نیازهای محسوس یک جامعه، از جمله امنیت ملی، آزادی فردی، مشارکت سیاسی، برابری اجتماعی، رشد اقتصادی، صلح و موازنه محیط زیست ـ و یا به‌عنوان فرایندی که کیفیت زندگی افراد را بهبود می‌بخشد، اشاره دارند. (آقابخشی و افشاری‌راد، 1379: 104)

مفهوم سیاست: سیاست، کلمه‌ای عربی است که از ریشه «ساس ـ یسوس» گرفته شده است. معانی آن عبارتند از:

حکم راندن بر رعیت، اداره کردن امور مملکت، حکومت کردن، حکومت، ریاست، پرداختن به امور مردم بر طبق مصالحشان، پاس داشتن ملک، عدالت و داوری، حکم‌داری، سزا و جزا، محافظت حدود ملک، نگهداری و حراست، امر و نهی، پرورش و پروراندن و اداره امور داخلی و خارجی کشور. (معین، 1382: 2 / 1372)