ادبیات نظری تحقیق مسئولیت پیامبر در قرآن
ادبیات نظری تحقیق مسئولیت پیامبر در قرآن
دسته بندی | علوم انسانی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 51 کیلو بایت |
تعداد صفحات | 21 |
دریافت فایل
ادبیات نظری تحقیق مسئولیت پیامبر در قرآن در 21 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.
بخشی از متن :
تعریف مسؤولیت در لغت و اصطلاح
این واژه، از ریشهی سَأَلَ به معنی پرسیدن و درخواست كردن است. مسؤولیت، مصدر جعلی از اسم مفعول سَأَلَ و به معنی موظف بودن به انجام دادن كاری میباشد. مسؤول بودن، یعنی:
1ـ موظف دانستن خود به انجام دادن كاری. این معنی در سورهی فرقان آیه 16 بیان شده است: «لهَُّمْ فِیهَا مَا یَشَاءُونَ خَلِدِینَ كاَنَ عَلی رَبِّكَ وَعْدًا مَّسُْئولا. جاودانه هر چه بخواهند در آن جا دارند. پروردگار تو مسئوول [تحقق] این وعده است.»
2ـ بازخواست شدن در برابر چگونگی انجام دادن كارهایی كه خود تعیین كرده یا از او خواسته شده؛ این معنی در سورهی احزاب آیه 15 بیان شده است: «وَ لَقَدْ كاَنُواْ عَاهَدُواْ اللَّهَ مِن قَبْلُ لایُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَ كاَنَ عَهْدُ اللَّهِ مَسُْئولا. با آنكه قبلاً با خدا پیمان جدی بسته بودند كه پشت [به دشمن] نكنند؛ و باید بدانند پیمان خدا همواره بازخواست دارد.»
3ـ تحمل كردن پیامدهای انجام ندادن یا درست انجام ندادن كار پس از بازخواست. این معنی در سورهی صافات آیه 24 بیان گردیده: «وَ قِفُوهُمْ إِنهَُّم مَّسُْئولُون. آنها را بازداشت نمایید؛ زیرا باید پیامد كارهای خود را تحمل نمایند.»
مسؤولیت در اصطلاح، یعنی پذیرفتن انجام دادن كاری با همهی خطرهای احتمالی آن و آمادگی برای بازخواست شدن در برابر كسی كه انجام دادن كار یا كارها را واگذار نموده و تحمل پیامدهای درست انجام ندادن وظیفه.[1]
منشأ مسؤولیت
منشأ مسؤولیت یا افراد است یا قرارداد و یا پروردگار. در این پژوهش، سخن از مسؤولیتی است كه خداوند بر دوش پیامبرانش گذاشته؛ از این رو، پیامبران در برابر انسانها پاسخگو نبودند و تنها در برابر خداوندی كه مسؤولیت بر عهدهی آنها نهاده پاسخگو بودند. همچنان كه در سورهی جن آیه 21 فرمود: «قُلْ إِنیِ لَا أَمْلِكُ لَكمُْ ضَرًّا وَ لارَشَدًا.»
همچنین، پاداش مسؤولیت پیامبران هم با خداوند بوده و نه با انسانها؛ همچنان كه در سورهی شوری آیه 23 میفرماید: «… قُل لاأَسَْئلُكمُْ عَلَیْهِ أَجْرًا… بگو من برای رسالتم مزدی از شما نمیخواهم.»
رابطهی مسؤولیت با اهلیت یا قابلیت و توانمندی فرد
هنگامی كه واگذاری مسؤولیت از سوی آفریدگار باشد، با توجه به اینكه خداوند به تدبیر امور مصالح مردم داناتر میباشد، از میان هر مردمی هر كه را مصلحت بداند، او را مسؤول قرار میدهد. پس هر كسی كه ویژگیهای مناسب داشته باشد، از سوی پروردگار دارای مسؤولیت میشود. همچنان كه در سورهی آل عمران آیه 56 میفرماید: «قُلِ اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِی الْمُلْكَ مَنْ تَشاء… بگو: «بار خدایا! فرمانروایی از آن توست؛ هر كس را كه خواهی، فرمانروایی بخشی…»
مهمترین ویژگیهایی كه فرد را شایستهی گرفتن مسؤولیت از خداوند میكند، چنین است:
1ـ سختگیر بودن با كافران و مهربان بودن با مؤمنان. همچنان كه در سورهی فتح آیه 29 فرمود: «محَُّمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلی الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنهَُم…»
2ـ تنها برای خشنودی پروردگارش انجام وظیفه نماید و نه چیز دیگر. همچنان كه در ادامهی همین آیه میفرماید: «…یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانًا…»
3ـ راستگو و راستكردار باشد. آن گونه كه در سورهی احزاب آیه 22 فرمود: «…وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ…» 4ـ هر چه را خداوند به او وحی میكند، بپذیرد و چون و چرا نكند. سورهی بقره آیه 285ـ «آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّه…»
5 ـ آنچه را ایزد دانا به او وحی میكند، به مردم برساند و چیزی را پنهان نكند. سورهی مائده آیه 67 ـ «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّك…»
6ـ داشتن سعهی صدر و نرمخویی حتی در هنگام سخن گفتن با بدكاران و به نرمی سخن گفتن با آنان. سورهی آل عمران آیه 159ـ «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنهُْمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فی الْأَمْر…. پس به [بركتِ] رحمت الهی، با آنان نرمخو [و پُر مِهر] شدی، و اگر تندخو و سختدل بودی قطعاً از پیرامون تو پراكنده میشدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه، و در كار [ها] با آنان مشورت كن…»
مسؤولیتهای پیامبر در قرآن
در پیشگفتار، به مهمترین مسؤولیتهای پیامبر در قرآن اشاره شد مانند: تبشیر، انذار، تذكر، دعوت به سوی خدا، خواندن آیههای خداوند برای مردم، آموختن كتاب و حكمت به آنان، تزكیه آنها و قضاوت در اختلافهایشان؛ ولی چون موضوع این پژوهش مسؤولیت سیاسی پیامبر در زمینهی روابط خارجی میباشد، از شرح دیگر مسؤولیتهای ایشان خودداری میشود.
مسؤولیت سیاسی پیامبر
آیههایی كه در بارهی مسؤولیت سیاسی پیامبر در قرآن كریم آمده، به چند دسته تقسیم میشود:
1 ـ آیههایی كه به مسالهی اطاعت از پیامبر میپردازند
این دسته از آیات، اطاعت از پیامبر را به شكلهای گوناگون مورد توجه قرار دادهاند. در مواردی «اطاعت شدن» از اهداف ارسال همهی پیامبران معرفی میشود:
ــ «وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ… و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر آنكه به توفیق الهی از او اطاعت كنند.» (نساء/64)
در مواردی اطاعت از پیامبر، به مثابهی اطاعت از خداوند شمرده شده است. مانند:
ــ «مَّن یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ… هر كس از پیامبر فرمان بَرَد، در حقیقت، خدا را فرمان برده…» (نساء/80)
آیههایی كه در آنها اطاعت پیامبر، در ادامهی اطاعت از خداوند قرار گرفته است:
ــ «قُلْ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَ الرَّسُول…بگو از خدا و پیامبر [او] اطاعت كنید.» (آل عمران /32)
1ـ فرهنگ روبرت Le petit Robert پاریس: انتشارات روبرت، 1992 ص. 1688