تعاریف و مولفه های هوش معنوی از دیدگاه صاحب نظران

هدف از این پایان نامه تعاریف و مولفه های هوش معنوی از دیدگاه صاحب نظران می باشد.

ترکیب دو مفهوم معنویت و هوش در مفهوم جدید هوش معنوي نیز مورد توجه قرار گرفته است (زوهر ومارشال، 2000 ؛ ایمونز، 2000 ؛ نوبل، 2000 ؛ واگان، 2002). البته مطرح شدن جدي مفهوم و واژه هوش معنوي در ادبیات علمی روان شناسی و مدیریت را باید به استیونز (1996)، زوهر ومارشال (2000) و نیز ایمونز (2000) نسبت بدهیم. هوش معنوي پارادايم جديدي است كه بعد از هوش هاي چندگانه گاردنر كه در سال1983 در كتاب چارچوب هاي مغز  آورده بود، ظاهر شد.

هوش معنوی بالاترين سطوح رشد را در حيطه هاي مختلف شناختي، اخلاقي، هيجاني، بين فردي و… شامل مي شود و فرد را در جهت هماهنگي با پديده هاي اطرافش و دستيابي به يكپارچگي دروني و بيروني ياري مي نمايد (صمدی، 1387). اين هوش به فرد ديد كلي در مورد زندگي و همه تجارب و رويدادها مي دهد و او را قادر به استفاده از ظرفيت ها و منابع معنوى براى تصميم گيرى های مهم می-سازد (سهرابی، 1387).

ایمونز مولفه های هوش معنوی را اینگونه بیان می کند:

1-قابلیت تعالی فیزیکی و مادی : به ظرفیت انسان براي ورود به سطوح نامتعارف و متعالی هوشیاري و نیز بالاتر رفتن یا فراتر رفتن از محدودیت هاي عادي و جسمی گفته می-شود.

2-توانایی تجربه به حالات برتر آگاهی : آگاهی از یک حقیقت غایی که ایجاد احساس یگانگی و وحدت  می کنند، در آن همه مرزها ناپدید می شوند و همه چیز در یک کل واحد یکی می گردد. افرادي که از هوش معنوي برخوردار باشند می-توانند وارد این سطح از آگاهی و یا سایر حالات برتر معنوي مثل مراقبه و مکاشفه شوند.

3-توانایی یافتن تقدس در فعالیت ها رویدادها و روابط روزمره : تشخیص حضور الهی درفعالیت هاي عادی. براي مثال ایمونز نشان دادد که تلاش هاي فردي روزمره را می-توان به اموري معنوي و مقدس تبدیل کرد.

4-توانایی بکارگیري منابع معنوي براي حل مسائل زندگی : افرادي که ذاتا مذهبی هستند راحت تر می توانند با استرس-ها برخورد کنند، این افراد بیش از سایرین در بحران هاي روحی و مشکلات معنایی فرصت براي یاد گرفتن می یابند و از طریق این مشکلات رشد می کنند.

5-توانایی انجام رفتار فاضلانه : رفتارهاي درست و پسندیده اي همچون بخشش، نشان دادن سخاوت، انسانیت، شفقت، و عشق ایثارگرانه و غیره که از زمان هاي گذشته تاکنون پسندیده انگاشته شده اند. ایمونز اظهار می دارد که خودکنترلی هسته اصلی تمام این رفتارهاي فاضلانه است، و براي موفقیت در تمام حوزه هاي زندگی لازم است و خودکنترلی نیز در مقابل هفت گناه کبیره قرار می گیرد که عبارتند از: شکم پرستی، تنبلی، غرور، خشم، حرص، شهوت، و حسد (ایمونز، 2000). ایمونز عقیده دارد که شناسایی این پنج بعد، اولین گام طراحی ساختار هوش معنوي است. این که این ویژگی ها پنج تا هستند یا کمتر یا بیشتر هنوز قطعی نیست. ویژگی هاي معنوي از قبیل داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس داشتن یک رسالت در زندگی، و چشم اندازي براي ایجاد دنیایی بهتر که معرف هوش معنوي هستند.

فهرست مطالب
2-3- مبانی هوش معنوی    3
2-3-1- هوش    3
2-3-3- معنویت    4
2-3-2-1- تفاوت مذهب و معنویت    7
2-3-3- هوش معنوی    9
2-3-3-1- تمایز معنویت و هوش معنوی    12
2-3-3-2- تعاریف هوش معنوی از نظر برخی صاحبنظران    13
جدول2-2 تعاريف هوش معنوي به همراه نام محقق و سال ارائه    14
2-3-3-3- مؤلفه های هوش معنوی از نظر برخی صاحبنظران    16
جدول2-3 مؤلفه هاى هوش معنوى از نظر برخی صاحبنظران    17
2-3-3-4- مقایسه و اتباط هوش معنوی با هوشهای دیگر    23
شکل شماره 2-1رابطه هوشها (ویگزورث، 2004)    26
2-3-3-5- جایگاه عصبی- زیستی هوش معنوی    27
2-3-3-6- هوش معنوی و خصیصههای روانشناختی آن    29
2-3-3-6-1- هوش معنوی و خودآگاهی    29
2-3-3-6-2- هوش معنوی و سلامتی    30
2-3-3-6-3- هوش معنوی و حل مسئله    31
2-3-3-6-4- هوش معنوی و اخلاق    32
2-3-3-7- مؤلفه های هوش معنوی در دین اسلام    34
2-3-3-8- راه كارهاي رشد و تقويت هوش معنوي از منظرآموزههاي دين اسلام    36
2-5- پیشینه مطالعاتی    38
2-5-1- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی تنظیم هیجان شناختی    38
2-5-2- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی هوش معنوی    42
2-5-3- پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی عمل به باورهای دینی    46
2-6- جمع بندی    50
فهرست منابع    53