تحقیق کاشی کاری و معرق کاری

تحقیق کاشی کاری و معرق کاری

کاشی از لحاظ تاریخی پنجمین شیوه اساسی و بنیادی در تزئینات ساختمان‌های آبده یی و ساختمان‌های عادی می‌باشد. استفاده از این شیوه در معماری اسلامی بسیار رایج است و طرح‌های جالب، جلو رشد و کشف تزئینات خشتی و گچی را گرفت و همه علاقه‌مند تزئینات با کاشی شدند. استفاده از کاشی به نحوی که روی دیوار را کاملاً بپوشاند اولین بار در قرن ۱۳ و در قونیه به کار رفته است. با گسترش دین اسلام در شرق، شیوه ی معماری در این مناطق خصوصاً در بخش تزئینات تغییر نمود. اسلامیون، آن دسته از آثار هنری که از آداب و رسوم اسلامی خارج بودند و حاوی نماد انسانی و حیوانی بودند را تخریب کردند. در نظر آنان هنر می‌بایست در خدمت علم و دانش باشد نه پرستش. در عهد اسلامی هنرهای تزئینی و صورت‌گری فقط از جهت صحنه‌های یادگاری و حماسی باقی ماندند. نقاشی مشجر خطوط هندسی و نوشته‌های کوفی مزین و آمیخته با گل و برگ و غیره روی بناها یقیناً ازسده سوم هجریبه بعد رواج یافته‌اند. این گونه تزئینات را می‌توان در خشت‌های بنای آرامگاهاسماعیل سامانیدربخارادر حدود سال‌های۳۰۰ هجری قمری(۹۶۰ میلادی)، مقبرهپسر علمدار۴۱۸ قمری(۱۰۲۷ میلادی)، نقاشی گل و برگ لوحه سنگی مرمرسلطان محمود غزنویحدود۴۰۰ قمری(۱۰۰۹ میلادی)، آثار نقاشی روی سنگ گچ دیوارهای انبیهعصر سامانیانو اوایلدوره غزنویانمشاهده کرد. بعد از آن درآسیای میانهشاهد پیشرفت نقاشی درعصر سلجوقیهستیم که نمونه‌های زیبا و دلکش آن را می‌توانیم در محرابمسجد جامع اولیادر حدود۴۶۰ قمری(۱۰۶۷ میلادی)، بناهایمسعود سومومنارهای غزنهحدود۵۰۰ قمری(۱۱۰۶ میلادی)، بقایای بناهایچشت شریف،مسجد جامع هرات۵۶۷ قمری(۱۲۰۰ میلادی)، نقاشی‌های بنای مرقدامام خورد(یحیی بن زید) درسرپلحدود۴۳۰ قمری(۱۱۳۵ میلادی) ومدرسه چونهبادغیس۵۷۰ قمری(۱۱۷۵ میلادی) مشاهده کنیم.

شیوه تزئینی بناهای اسلامی دردوره تیموری‌هادرهراتنفوذ بیشتر کسب کرد و به اوج تکامل خود رسید. نمونه‌های قابل توجه تزئینی و ساختمانی اسلامی درافغانستانعصر تیموری‌ها شامل موارد زیرند: کاشی‌هایمسجد جامع هرات،مقبره گوهرشاد، کاشی‌های مناره‌های مصلی، کاشی‌های منار تیموری درقلعه اختیارالدین، کاشی‌کاریمقبره شاه ولایت ماب(که به عقیده بعضی از پژوهشگران، هفتصد نوع کاشی در آن به کار رفته) و کاشی‌کاری مقبرهخواجه عبدالله انصاری. تعدادی از آثار تاریخی دیگر از قبیل مناره‌های مساجد، زیارتگاه‌ها و مقابر در نقاط مختلف افغانستان چونبلخ،لشکرگاه،هرات،قندز،غور،غزنه، وکابلو سایر گوشه و کنار افغانستان که تا کنون موجود است هر کدام شاهد انواع شیوه‌های تزئینی رایج در افغانستان بوده است.

کاشی و کاربرد آن

کاشی کاری بصورت هنر تزئینی در کشورهای اسلامی به اوج شکوفایی خود رسید و یکی از ویژگی‌های برجسته معماری اسلامی به شمار می‌رود کاشی‌های که برای تزئین عمارات به کار می‌رود عموماً سه نوع بوده که ذیلاً توضیح می‌گردد.

الف: کاشی معرق: با تلفیق تکه‌های کوچک گوناگون ساخته می‌شود که به اساس طرح اصل یکایک تراشیده می‌شود ودر جای معین آن نصب می‌گردد.

ب: کاشی معقلی: دارای طرح‌های هندسی است واز تلفیق اشکال هندسی ساخته می‌شود.

ج: کاشی مشبک:

د: کاشی گره:

ه: کاشی خشتی (هفت رنگ): از تلفیق خشت‌های ظریف لعاب دار که هریک از آنها بخشی از طرح کلی را در بر دارد ساخته می‌شود واز قرن پنج قمری با گسترش و پیشرفت سایر شاخه‌های هنر اسلامی کاشی کاری نیز ترقی بیشتر کسب نمود.

اساتید

·از اساتید معاصر این رشته از هنر ایرانی می‌توان از استادعلی پنجه پوراصفهانی نام برد که آثار بجای مانده از ایشان در جای جای ایران و جهان حافظ سبک اصیلکاشی کاریومعماری ایرانیو شایسته تقدیر می‌باشد. از جمله آثار ماندگار این استاد برجسته ایرانی، می‌توان به گلدسته‌های حرم مطهر حضرتزینب کبریدر کشورسوریه(به عنوان مرتفع ترین گلدسته‌های کاملاً پوشیده شده ازکاشی معرقدر دوران معاصر در سطح جهان) اشاره نمود. در حال حاضر نیز فرزندان استادعلی پنجه پورادامه دهندگان و حافظان سبک هنری وی می‌باشند.